محدود کردن خلاقیت و آگاهی به نام «آموزش»

اتاق مطالعه

آسیب شناسی شکاف اطلاعاتی در جوامع

محدود کردن خلاقیت و آگاهی نسل ها به نام «آموزش»ا

با گذشت بیش از یک قرن از استقرار آموزش اجباری در مدارس جهان، معایب این روش تعلیم و تربیت به خوبی شناخته شده است. به عنوان یکی از ارکان استعمار در عصرِ توسعه، آموزش استانداردِ امروز، نسل جوان را به طور یکسان و بدون توجه به استعدادهای خدادادی فرد فرد آنان - به اجبار - آموزش می دهد. اسفبارترین قربانیان این فرآیند، توانایی دانش آموز در خلاقیت و ابتکار عمل و فرصتِ یادگیریِ خودجوش در مستعدترین سال های عمر اوست. در دانشگاه ها نیز، شوق و استعداد جویندگان جوانِ علم و ابتکار، به بهانۀ تخصص آموزی، به شدت محدود می گردد. والدینی که زمانی خود قربانی این سیستم زیانبار شده اند از واقعیت این سیستم محدود و محدودکننده بی خبر نیستند، آموزگاران نیز ناجور بودن این نظامِ اجباری با انتظارات دانش آموزان خردسال و نوجوان خود را در هر روز کاری تجربه می کنند و بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان نیز از تجربۀ خود در دبستان، دبیرستان و دانشگاه ناراضی اند. اما این سیستم وارداتی و تقلیدی کماکان به حیات خود ادامه می دهد. چرا چنین است؟ تداوم نظام آموزشی و آموزش عالیِ محدود و محدودکنندۀ امروز، از آشکارترین مصادیق سیاستگذاری های ناشی از توهم شکاف اطلاعاتی در جوامع است که به نوبۀ خود به استمرار این توهمِ ویرانگر در جوامع تمدنی جهان دامن زده است.ا

دکتری، نه لازم و نه کافی

سیستم آموزشِ اجباری جهانی چگونه و با چه اهدافی به وجود آمده است؟ چرا می توان، بدون اغراق، دانشگاه های امروز را «دانش-کاه» خواند؟ بر اساس اصول مدیریت مدرن، در کارخانه ها و دیگر محیط های صنعتی، میزان دانسته ها و آگاهی کارگر یا کارمند از فرآیند تولید عموما فقط به همان مقداری محدود است که او برای انجام کار مشخص خود بدان نیاز دارد. چگونه این الگوی محدود و محدود کننده از دانستن و فهمیدن به نظام آموزش عمومی در جوامع مدرن منتقل و مانع یادگیری و خلاقیت شهروندان شده است؟ اولیا و مربیان در برخی از جوامع اقدام به از میان برداشتن این محدودیت ها برای خود و کودکان خود کرده اند. ایشان از چه راهکارهایی در مقام اصلاح وضعیت موجود در آموزش ابتدایی و متوسطه و ایفای نقشی فعال تر در تعلیم و تربیت فرزندان خود بر آمده اند؟ در این پژوهش جامع به تفصیل به تاریخ پیدایش، اهداف، و تحولاتِ سیستم آموزش اجباری، پیامدهای نامطلوب آن در جوامع مختلف، و روش های ابتکاری اولیا و مربیان برای پیشگیری از خسارت بیشتر به نسل جوان پرداخته شده است.ادر

How to escape education's death valley

فیلم: چگونه مدارس را برای رشد و شکوفایی دانش آموزان زنده کنیم.ا

در این سخنرانی (با ترجمۀ فارسی)، کارشناس تعلیم و تربیت، آقای «کِن رابینسون»، اصول مهم در طراحی سیستم های مؤثر تعلیم و تربیت کودکان را تشریح می کند. او با اشاره به ناکامی های سیستم آمریکاییِ آموزش و پرورش، توجه به این اصول را قدم اول در زنده کردن محیط های آموزشی کنونی از شرایط ناکارآمد، ایستا و زیانبار آنها می داند. ا

Schooling the World

فیلم: آموزش اجباری جهانیان

آنچه در کشور ما به عنوان آموزش مدرن شناخته می شود پدیده ای بومی نیست بلکه ساختاری جهانی است که مشخصاً برای ایجاد فاصله بین نسل جوان از یک سو و سرزمین و فرهنگ بومی او از سوی دیگر ایفای نقش کرده و می کند. این فیلم مستند به بررسی وجوه مشترک مدارس مدرن در کشور هند می پردازد. همانندی این مدارس با مدارس ایران، نشانگر جهانی بودن این سیستم و در نتیجه جهانی بودن لطمات ناشی از آن است. همانطور که دیده می شود، دانش آموختگانِ این سیستم ناکارآمد که حس خلاقیت در آنها سرکوب و جدایی از سرزمین و فرهنگ بومی بر آنان تحمیل شده است، نه تنها در ابتکار عمل برای کسب معاش در راستای خدمتگذاری به سرزمین و جامعۀ خود ناتوان اند، بلکه غالباً حسرتِ «متجدد شدن» و یا مهاجرت به کشورهای غربی را در سر می پرورانند.ا

جهانی شدن، از گونه ای دیگر

آیا راهی برای تبدیل «دانش-کاه» های امروز به دانشگاه های واقعی که سزاوار نامشان باشند وجود دارد؟ در این گزارش به توصیف دو نمونه از مؤسسات آموزش عالی در جهان که بدون اثرپذیری از توهم شکاف اطلاعاتی به این پرسش پاسخی مثبت و الهام بخش داده اند پرداخته شده است. همانطور که در این گزارش آمده است از جمله چالش های پیشِ روی دانشگاه های پیشرو جهان، ابتکار عمل در افزودن «بینشی حماسی به زندگی» و «معرفت آموزی» به برنامه های درسی و پژوهشی در آموزش دانشجویان امروز است.ا

و برای مطالعۀ بیشتر:ا