اادر خدمت اصلاح الگوی مصرف

سایت اطلاع رسانی اسفندیار عباسی

صفحه اصلی    معرفی سایت    تازه های سایت    همکاری با سایت   درباره اسفندیار عباسی    تماس با ما

مقاله ها و پیوندها:    بخش اول - آلودگی اطلاعاتی    بخش دوم - توسعه محلی 

خدمات پشتیبانی پژوهش            خدمات پشتیبانی نشر             خدمات پشتیبانی توسعه محلی

 برای پژوهشگران          برای اولیا و مربیان           برای برنامه ریزی و سیاستگذاری       

    ا مقاله ها و پیوندها - توسعه محلی و اصلاح الگوی مصرف ا

مقدمه

نمونه های موفق توسعه محلی

فناوری های مناسب

اااااااااا- آب

اااااااااا- غذا

اااااااااا- انرژی

اااااااااا- ضایعات

اااااااااا- حمل و نقل

اااااااااا- ساخت و ساز

اااااااااااااااااااااا طراحی

اااااااااااااااااااااا مصالح

اااااااااااااااااااااا مقررات ملی ساختمان

اقتصاد

جهانبینی و فرهنگ

جامعه سازی

انعطاف پذیری مسئولان نظارتی با نوآوری در طراحی و ساخت با مصالح بومی - مورد فناوری اَبَرخِشت  تبیببسن

گرانی مسکن پدیده ای جهانی و ناشی از بالا رفتن هزینۀ عوامل مختلف تولید یعنی مصالح ساختمانی، انرژی (برای حمل و نقل مصالح و ساخت بنا)، نیروی انسانی و تسهیلات بانکی و نیز استفادۀ ابزاری از املاک برای سرمایه گذاری است. از پیامدهای اجتماعی و حرفه ایِ این پدیده اقتصادی، می توان به افزایش تقاضای مردم برای مسکن ارزان و ایمن از یک سو و انگیزه و آزادی عمل بیسابقه در میان معماران و مهندسین سازه برای نوآوری در طراحی و ساختِ کم هزینه تر ساختمان از سوی دیگر، اشاره کرد. بدیهی است که این تغییر بزرگ به مقررات و استانداردهای ساخت و ساز هم راه یافته است. مورد فناوری ابرخشت در این راستا آموزنده است. بیشتر بخوانید تبتس نتنستی نستینسی نست نست ینس تینست ینتسینتسنی

بازسازی روستاهای زلزله زده با طراحی بومی

نمای بزرگتر تیت تی

زلزله های پیاپی اخیر در جنوب و جنوب شرق ایران اهمیت ایمنی در خانه سازی را بیش از پیش برجسته کرده است. مادامی که هیچ مصالحی قادر به ارائه خانه سازیِ صد در صد مقاوم در برابر زلزله نیست، با طراحی هوشمندانه می توان به این ایده آل نزدیک تر شد. بیشتر بخوانید بتس تبی نت  بتست سنتنسیت سنیتنس ینسی تنسی

چرا خانه سازی بیاموزیم؟

طراحیِ بناهای مقاوم به زلزله توسط مهندسِ معمار استاد نادر خلیلی (1386-1314)  تحولی  بهنگام در تاریخِ تکامل علم و حرفه معماری است. در اختیار داشتنِ این فناوری هوشمندانه برای مردم عادی، دولت ها و سازمان های بین المللیِ امدادرسان امیدبخش و توانمندساز است. طبعا با افزایش بروزِ حوادث طبیعیِ و انباشتِ خسارات و هزینه های اقتصادی آنها، سازمان های امدادرسان قادر به کمک رسانی و اسکانِ بموقعِ آسیب دیدگان نخواهند بود. و نظر به اینکه بیشترین هزینه ها متوجه بازسازی امکاناتِ زیرساختی و مسکن است، تواناییِ ساخت مسکنِ مقاوم در برابر زلزله به دست خود مردم، فرصتی مغتنم است. بیشتر بخوانید  تسنتنست ینستی نستینت سینت سنیت نسسیتسینتس

ا«خانه ، خانواده، امید، کار»: طرحی برای احیای روستا با مشارکت همه جانبۀ مردمی

علاجی که فقط یک مسئله را چاره کند پایدار نیست. گاه معرفی یک فناوری مناسب می تواند شرایطی مسئله ساز و نامطلوب را به شرایطی سرشار از فرصت بدل کند. به موجب اجرای طرح «خانه، خانواده، امید، کار»، جوانان جویای کار در روستا می توانند با  استفاده از فناوری مناسب ساخت و ساز، با بهره گیری از علم مهندسی روز، و با هزینه ای بسیار اندک، صاحب خانه شوند، خانواده تشکیل دهند و با کسب آموزش های لازم اقدام به ایجاد کسب و کار جدید مشخصا برای رفع دیگر مسایل روستا کنند. بیشتر بخوانید.  . به موجب طرح بالا، ساختنِ نهادی بوم

فناوری های مناسب برای ساخت و ساز

  (building codes)  مقررات ملی ساختمان

یکنواختی ساخت و ساز در سراسر جهان و گستره مسایل مرتبط با گرانیِ ساخت، نگهداری و تامین انرژی برای گرمایش و سرمایش فضاهای داخلی، نشان از تاثیر عمیق و گسترده مقررات ساختمان در جهان دارد. زمانی فرهنگ بومیِ ساخت و ساز در کشورهای گوناگون بخشی از هویت فرهنگی و از جاذبه های توریستی هر سرزمین محسوب می شد اما امروزه شاهدیم که ساختمان های جدید در کلان شهرها (و حتی شهرهای کوچکتر) دنیا دارای تنوع فرهنگی چندانی نیستند. به نظر می رسد که ساختن مجتمع های آپارتمانی چند طبقه ایِ به اصطلاح «قوطی کبریتی» پدیده ای جهانی است. اگر چه تاثیر جهانیِ مقررات ساختمان تا کنون عمدتا به سود صنایع بزرگ جهان بوده است، اما این پدیدۀ تاریخی و بی سابقه دارای درسی مهم و آموزنده است و آن اینکه برای اصلاح موقعیتِ پرمصرف فعلی در حوزه ساخت و ساز، اصلاح مقررات ملی ساختمان به عنوانِ ابزاری نظارتی دارای استعدادی عظیم است که می باید از آن هوشمندانه بهره جست.   نستسنت سنت نت سنت سنیت نسیت سنیت سنتی نستی نست ینس  سنی سنی ت

اینکه مقررات فعلی ساختمان تا چه حد مانع نوآوری های لازم از سوی مهندسین معمار و سازه در خلق بناهای کم مصرف ترند توسط چندین سازمان خصوصی و دولتی در جهان مورد مطالعه قرار گرفته است. مثلا در کشور کانادا یکی از تحقیقات انجام شده در این مورد نشان می دهد که مقررات فعلی ساختمان در آن کشور، که از جمله انعطاف پذیرترین نمونه های خود در جهان است، هنوز از واقعیت های کنونی مرتبط با تغییرات آب و هوایی و الزام حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف تاثیر کافی نپذیرفته است. در این کشور طراحان و سازندگان سازه های جدید با موانع مایوس کننده متعددی در نوآوری در طراحی روبرویند. مثلا در برخی نقاط کانادا، به لحاظ میزان بارندگی بالا، اماکن مسکونی می توانند آب مصرفی خود را، از جمله برای آب شرب، نظافت، باغچه کاری و اطفای حریق، تماما از طریق استحصال آب باران و برف تامین کنند. اما برای نصب بشکه های ذخیره آب وسیستم آبیاری قطره ای در باغچه ها در شهر ونکووِر، باید حداقل از  6 دستگاه دولتی مجوز اخذ شود. در خصوص ضخیم سازی پوشش دیوارها برای افزایش عایقکاری و نیز انتخاب محل و تعداد پنجره ها به منظور افزایش تابش نور خورشید به درون سازه ها در طی روز و تسهیل تهویه هوا در فصل گرما، نیز طراحان با عوامل بازدارنده و مایوس کننده متعددی روبرویند.   تیتنست سنت نستنست ینست ینست ینستینت سنیت سنیت نس ینس ینس ینت سنی سن ینس ین سین س

به باور برخی از صاحبنظران غربی مقررات فعلی ساختمان در جهان عمیقا متاثر از منافع شرکت های بیمه و صنایع بزرگ تولیدکننده مصالح ساختمانی است. این صنایع، برای تامین منافع خود طی دهه های گذشته، سعی کرده اند که این مقررات به گونه ای تدوین و حفظ شود که منافع این صنایع در سطح کلان ملی بهتر تامین شود. اما حال که کاستی های جدی زیست محیطی این مقررات آشکار شده و اصلاح در این مقررات الزامی گشته است، ابتکار عمل در کار اصلاحات می باید در دست مسئولان دولتی و انجمن های حرفه ای ذیربط (مثل انجمن های معماران و مهندسین عمران)  باشد. این به دو دلیل است: 1) صرفه جویی های حاصله در انرژی و منابع در ساخت و ساز بومی به سود تمامی جامعه است و غفلت از اقدام جدی و سریع در این رابطه به تمامی جامعه آسیب می رساند و 2) عموما تولیدکنندگان مصالح بومی دارای بانی یا لابی صنعتیِ قدرتمند و سازمان یافته ای نیستند که پشتیبانی از اصلاحات لازم را در مجامع سیاستگذاری بر عهده گیرد. کما اینکه در موارد موفقی که در خارج از کشور ظهور یافته است، آغاز حرکت با مشارکتی تنگاتنگ بین اعضای متعهد صنف معماری و ساختمان از یک سو و دستگاه های نظارتی و سیاستگذاری همراه بوده است.  تیتنست سنتنست نست ینست ینست ینت سنی تسنیت نسیت نستینس ین س

اصلاحات انجام شده در مقررات ملی ساختمان را می توان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد: 1) مقرراتی که ناظر بر تغییراتی است که سازه های فعلی را به اماکن کم مصرف ترِ انرژی و دیگر منابع (مثل آب) تبدیل می کند و 2) مقرراتی که ناظر بر استفاده از طراحی مناسب و مصالح بومی برای ساخت ساختمان های جدید است. هر دو این تغییرات برای کاهش میزان مصرف انرژی در سازه ها، به ویژه اماکن مسکونی ضروری است. مقررات دسته اول شامل نصب تجهیزات جدید مثل پانل های خورشیدی (برای تولید برق و گرم کردن آب)، افزودن لایه های عایقی به دیوارها، دو جداره کردن پنجره ها، تجهیز بناها به سیستم های استحصال آب باران برای آبیاری قطره ای فضای سبز و فلاشِ دستیِ توالت ها نام برد. از مقررات دسته بندی دوم می توان عمدتا به آزادسازیِ ساخت و ساز با استفاده از طراحی و مصالح بومی نام برد. در بسیاری از مواردِ تغییر، چه از نوع اول و چه از نوع دوم، نتیجه کار در مسیر کاهش هزینه های ساخت، خرید و نگهداری مسکن و سالم سازی فضاهای داخلی و نیز سلامت خانواده ها ثمربخش بوده است و لذا در دراز مدت به کاهش هزینه مسکن برای شهروندان (و بهبود عدالت اجتماعی در حوزه مسکن) می انجامد.تیت سنتسن تسنت سنیت سنیت سنیت سنت ینست ینست ینست یسن ن نت ستی

تلاش مشارکت انجمن های حرفه ای و دستگاه های دولتی برای سامان دادن به هر دو نوع از این تغییرات در مقررات ملی ساخت و ساز در دیگر کشورهای دنیا چشمگیر بوده است. مثلا در کلان شهرهایی در کشور آمریکا چون بوستون، لوس آنجلس، نیویورک، آستین، پورتلند، سان فرانسیسکو، آتلانتا و شیکاگو تعداد قابل توجهی از اماکن دولتی و خصوصی با بهره گیری از مقررات جدیدِ ساخت و سازِ از دسته بندی 1 که در بالا توصیف شد به ساختمان های به اصطلاح کم مصرف یا سبز تغییر وضعیت داده اند. اگر چه در ارتباط با تغییرات دسته دوم، پیشرفت کار کند تر بوده است اما در بسیاری از شهرهای دنیا انعطاف پذیری بیشتری از سوی مسئولان دستگاه های نظارتی در خصوص خانه سازی با طراحی و مصالح بومی دیده می شود. این انعطاف پذیری به حدی بوده است که امروزه حرکتی عظیم با عنوان «ساخت و سازِ وِرنَکیولار» (یه معنیِ ساخت و ساز بومی) در کشورهای اروپایی آغاز شده و در حال گسترش است. نا گفته نماند که برخی از مقررات جدیدی که اصلاحات نوع اول و دوم را در اقصی نقاط دنیا تشویق و میسر کرده است،  در مجموعه مقررات رسمی از سوی دولت های محلی، ایالتی و سازمان های بین المللی تدوین و منتشر شده است. از این جمله می توان به «مقررات بین المللی ساختمانِ سبز»، منتشر شده توسط شورای بین المللی ساختمان و «مقررات استاندارد ساختمانِ سبز» منتشر شده توسط دولت ایالتی کالیفرنیا نام برد. تیت سنت سنتنتس یت سنیتسنیت سنیت نست ینس یتنسیت نسی تنسی تنسیت نس یتنست یسن یتنس ینسی

در گردهم آیی های بین المللیِ مرتبط با موضوع مسکن نیز بر لزوم بازبینی و بومی سازی مقررات ساختمان در تمامی کشورهای جهان، به ویژه کشورهای در حال توسعه، تاکید شده است. بر اساس اسنادی که از سوی سازمان ملل متحد منتشر شده، برای کاستن از مصرف انرژی و منابع در ساخت، نگهداری و استفاده از سازه ها و کسب اطمینان از تامین سرپناه با قیمت مناسب برای کلیه شهروندان، می باید به امر ساخت و ساز از زاویه ای کل نگر و توحیدی که کلیه زمینه های توسعه، یعنی اجتماع، اقتصاد، محیط زیست، فرهنگ و نهادهای اجتماعی و اداری را در بر می گیرد نگریست: تیتسنتس نتس نیت سنی تسن ینس یتنس ینس تینست ینس تینت سنی تسنی تنست ینسی

اجتماع:  ساختمان سازی باید بر اساس مقرراتی انجام شود که پیامدهای رفتار ساکنین را در مقیاس میلیونی آن در جوامع شهری امروز مورد غفلت قرار ندهد. مثلا ساخت مجتمع های مسکونی در مناطقی که فاقد امکانات خرید است منجر به ترافیک بیشتر در کل شهر می شود. لذا ساختمان سازی با طرح جامع شهر و تصمیمات برنامه ریزان شهری در خصوص کاربری زمین در مناطق مختلف شهر ارتباطی نزدیک دارد. به عبارت دیگر، تفکیک شهر به مناطق تجاری، مسکونی و اداری سیاستی است که خطا بودن آن سال هاست به شکل ترافیک موتوریِ غیرقابل کنترل در کلان شهرهای دنیا بروز کرده است. تیتنست سنت ینستینست ینتس ینت سنیت سنیت سنتی سنیت سنیت نست یسنتی نست ینست ینست ین تسین س

اقتصاد: معمولا بخش ساختمان به عنوان محرکی اقتصادی در کشورها برای ایجاد اشتغال در نظر گرفته می شود، اما فواید اشتغالزایی و درآمد زایی عملیات ساخت و ساز سبز می باید ایجاد اشتغال و درآمد در اقتصاد محلی را بیشتر مد نظر قرار دهد. مثلا سود حاصله از وام های مسکن و فروش انواع مصالح ساختمانی سودی به جوامع محلیِ کم برخوردار نمی رساند و بر عکس آنها را به سوی فقر بیشتر و نابرابری های اقتصادیِ بیشتر سوق می دهد. تیتنست سنتی نستی نستینست ینست ینستی نست ینست ینست نت سنی ت

فرهنگ: خانه هایی که در آنها زندگی می کنیم نشانگر و مشوق فرهنگی است که معماری این ساختمان ها در آن ریشه دارند.  لذا توجه به طراحی بومی در ساختمان سازی ضرورتی فرهنگی برای جوامعی است که می خواهند فرهنگ خود را حفظ کنند. کما اینکه امروزه شاهدیم رفتار ساکنین یک مجتمع آپارتمانی نسبت به هم با رفتار همسایه ها در محله های قدیمی شهر که در ساختمان های یک طبقه زندگی می کنند قابل مقایسه نیست. از سوی دیگر، ساخت و ساز در روستاها می باید از پیشینه فرهنگی محل تاثیر پذیرد تا هویت فرهنگی این جوامع کوچک حفظ گردد.  تیتنست سنتی نستی نستی نست ینسیت نس تینس یتنس ینستی نست یسنت

محیط زیست: ساختمان سازی باید بر اساس مقرراتی انجام شود که پیامدهای رفتار ساکنین میلیونیِ سکونتگاه های انسانی امروز را بر محیط زیست و منابع طبیعی از نظر دور ندارد. مثلا نصب توالت فرنگی در منازل که مقادیر عظیمی آب استفاده می کند در یک یا دو خانه ممکن است بلامانع به نظر رسد، اما در یک شهرِ چند میلیونی تامین این مقدار آب از چالش های بی سابقه کشورها در مناطق گرم و خشک دنیاست. با گنجاندن مقررات لازم برای ساخت توالت خشک در ساختمان های جدید و قدیم می توان از این فاجعه زیست محیطی جلوگیری کرد. تینت سنتسنیت سنیت سنیت نسیت نستی نست ینست نستینس تینست نی

نهاد های دولتی و مردمی: در کشورهای در حال توسعه ساخت و ساز سبز بدون مشارکت و همکاری دستگاه های دولتی قابل تصور نیست. در واقع، دستگاه های دولتی می باید رهبریِ حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف در ساخت مسکن را با تشویق معماریِ مناسب و استفاده از مصالح بومی بر عهده گیرند. مقررات ملی ساختمان به نحوی اصلاح شود که مانع تلاش های مردمی برای ساخت مسکن ایمن، امن و ارزانقیمت نشود. همزمان، نهادهای دولتی- مردمی برای مسکن سازی برای تامین سرپناه برای اقشار کم درآمد به وجود آید و اهرم های موجود برای تشویق همکاری شهروندان با سیاست های دولت به مکانیزم های مالی مثل وام کم بهره محدود نشود. اشتینت شنتنست نتسی نتس ینست ینستی نتس ینست ینتس ینتس ینتس نیت سنیت سن ی

برای مطالعه بیشتر به منابع مراجعه نمایید. شاینتسناسنتسناسیا سنیات سیا سیناس یاسنیا سیناس یاس یاس یناسیناس ینا