خانه های کوچک و ساختمان های زنده

اندازه برای طراحان، معماران و مبتکرانِ انواع سیستم ها موضوعی اساسی است. اما در معماری و شهرسازیِ معاصر، اهمیتِ اندازه رنگ باخته است . اصلِ «هر چه بزرگتر بهتر» بر عقلانیتِ اندازه شناسی چیره شده و ازاین رو معماران و مهندسین سازه در سراسر دنیا در تلاش بوده اند که با دانش و فناوری های حرفۀ خود، برج ها، پل ها، آسمانخراش ها، سدها، و جاده هایی هر چه بزرگتر بسازند. برای ساختن این سازه های بزرگ و چشمگیر معمولا ملاحظات زیست محیطی نادیده گرفته می شود. لذا امروزه شاهدیم که در بسیاری از شهرها و کلان شهرهای دنیا، برای دستیابی به اراضی دست نخورده ای که جوابگوی بناهای بزرگتر باشد، به مزارع و باغات و زیستگاه های اطراف شهر، مثل مراتع، مناطق کوهپایه، حاشیه  سواحل و جنگل ها دست اندازی می شود. اصلاح الگوی مصرفِ انرژی، تغییری اساسی در این روندِ نامعقول را نوید می دهد.  تینتسنت سنت سنیت نسیت نسیت نسیت نست ینست ینس تینتس ینست ینت سنی تسن یتنس یتسی

جِیسِن مک لِنان، معمار آمریکایی، از جمله اندیشمندانی است که اهمیت اصلِ اندازه شناسی را در معماری و شهرسازی برای همکاران خود و خریداران مسکن از نو مطرح ساخته است. از آنجاییکه محدودیت های مرتبط با انرژی و قیمت های روبه افزایشِ منابع انرژی هر روزه جای خود بیشتر را در اذهان متخصص و غیر متخصص باز می کند، پیام ساده و عاقبت اندیشانۀ این مهندس معمار توانسته است موج جدیدی در جامعه معماری آمریکا و دیگر کشورها بگشاید.  او تیتنس سنت نستی نست ینست ینتس ینت سینت سنیت نستی نست ینست ینست ی

آقای مک لنان، از دیدگاه حرفه ای خود گرانی سوخت های فسیلی را عاملی تعیین کننده در طراحی درست برای آینده می داند و ساخت و سازِ رقابتیِ برج های بزرگ مسکونی یا تجاری را دیدگاهی تاریخ گذشته و میراث فکریِ عصری می داند که در آن انرژی ارزان بود،  عصری که به سرعت رو به افول است. او باور دارد که برای برون رفت از این دوران با کمترین دشواری در ساخت و ساز و تامین مسکن مورد نیاز مردم، استفاده از طرح ها و مصالح بومی ضروری است، اما این فقط آغاز کار است. برای اینکه برای آینده ای که در آن هزینه انرژی از امروز هم بیشتر است آماده باشیم باید در سازه هایی زندگی کنیم که به برکت طراحی و اندازه مناسب، مصرفِ ساکنین آنها از کلیه منابع به حداقل برسد. وی همچنین معتقد است که یک سازه نباید مکانی صرفا برای مصرف باشد. در ساختمان های جدید، بخشی از منابع مورد مصرف ساکنین می باید در محل تولید شود و ضایعاتی که از مصرف مواد و منابع باقی می ماند می باید، در محل، فرصت بازیافت و مصرف مجدد بیابد. آقای مک لنان و همکاران وی ماحصل طراحی معماری نوآورانه با توجه به نکات بالا را «ساختمان زنده» نام گذاشته است. تصاویری از خانه های کوچک و ساختمان های زنده در حاشیه همین صفحه آمده است.  تبسنتنس ینتس ینتس نیتس سنت نسیت نست ینستی نستی نست ینت سین تسنیت

جالب توجه اینکه امروزه، با بروز تغییرات آب و هوایی در سراسر کره زمین به واسطه انتشار و انباشت گازهای گلخانه ایِ ناشی از احتراق سوخت های فسیلی، شرایطی به وجود آمده که ما انسان ها را به سوی عملکردی معقول هدایت می کند. دستیابی به «ساختمان زنده» که مصرف را به حداقل می رساند، در عین حال راحتی و آسایش ساکنین را نیز تامین می کند. رعایتِ اندازه در ساختِ ساختمان های زنده نقشی کلیدی دارد. آقای مک لنان معتقد است که سازندگان، بانکداران، و خریداران مسکن باید ایده آلِ ناکارآمد و مسرفانه زیربنای وسیع را با معیاری که او «نسبتِ مناسبِ بین تعداد ساکنین و متراژ زیر بنا» می نامد جایگزین کنند.  تبتسننتس نتی نسیت نستی نستی نتس ینست ینتس ینت سینت سنیت نس ینس

این به این معنی است که وقتی خریدار به دنبال مسکن مناسب می گردد به نفع اوست، هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت، که به جای توجه به اندازه و تعداد اتاق های خواب و پذیرایی و آشپزخانه، اول به تعداد اعضای خانوار خود بنگرد. سپس این تعداد را ضربدر میانگین مترمربعِ مورد نیاز برای هر نفر کند و سپس اقدام به جستجو برای مسکن یا ساخت مسکن کند. وی متر مربع مورد نیاز برای تامین آسایش ساکنین و همزمان کاهش مصرف منابع، مثل انرژی، آب، و لوازمی چون انواع مصالح، لوله، سیم برق، رنگ، کفپوش، پرده، مبلمان و غیره، را برابر با 20 متر مربع برای هر نفر می داند. او تخصیص فضاهای جداگانه برای خواب، پذیرایی، نشیمن و غیره را نیز بخشی از تفکرِ مسرفانۀ دوران انرژیِ ارزان می داند. این تفکر در طراحیِ امروز مطلوب نیست و عموما موجب بالا رفتن مصرف مصالح و منابع می شود.  تبنست نستینست ینتس ینتس ینت سنیت نسیت نست ینست ینتس ینتس ینت سنیت نست

آقای مک لنان با اظهار این نیاز آینده بشر، چالشی را که وی و دیگر همکاران معمار او پیشِ رو دارند را اینگونه بیان می کند: چگونه می توان با طراحی هوشمندانه از مساحتی کمتر و با هزینه ساختِ نازل تر، خانه ای ساخت که رضایت کامل ساکنین آن را ممکن سازد؟ با توجه به این نکات، لنان ارزش بالاتر در خانه های جدید را نه در مساحتِ زیربنای بیشتر، بلکه در طراحیِ هوشمندانه تر آنها در کاستن از نیاز به مصالح و منابع می داند. مسلما بخشی از این تحول عظیم در حرفۀ معماری، بناهای قدیمی تر را نیز در بر می گیرد. سازه های بزرگترِ موجود را می توان با رعایت ویژگی های ساختمان های زنده به واحدهای کوچکتر تفکیک کرد. از این طریق این بناها نیز می توانند ارزش و کاربریِ خود را در آینده ای که در آن انرژی بسیار گرانتر از گذشته است حفظ کنند.   تنتسن سنتی نستی نسیت نستی نست ینت سینست ینت سینت سنیت سنیت سنیت سنتی سنیت نستی نستی سن یت

علاوه بر رعایت اندازه، ساختمانِ زنده همچنین دارای ویژگی هایی است که مصرف منابعی چون آب و انرژی را به حداقل می رساند و بازیافت ضایعات و استفاده مجدد از منابع را در محل امکانپذیر می سازد. لیست کاملی از از این ویژگی ها در استاندارد منتشر شده توسط «انیستیتو بین المللیِ ساختمان های زنده» آمده است. از آنجاییکه یک سازه بر محیط اطراف خود اثرگذار است، در ویرایش دوم این استاندارد، به مقتضیات طراحیِ سازه های زنده با توجه به ملاحظات شهرسازیِ سبز نیز توجه شده است. برای نمونه چندی از این ویژگی ها را در اینجا می آوریم. ساختمان زنده: انستنست نتسین ستینتس ینت سینت سنی تنست ینست نست ینس تینست ینستینت

● به رشد سرطانی شهرها نمی افزاید: بناهای مورد تایید این استاندارد، در مناطقی که به عنوان محیط های طبیعی، مثل تالاب، بیابان، جنگل، مرتع، کوهپایه، حواشی دریا و رودخانه و یا منابع کشاورزی، مثل مزرعه و باغ، ساخته نمی شوند.ت نتسن نستی نستی نست ینست

● کشاورزیِ شهری را تسهیل می کند: ساختمان زنده دارای شرایطی است که در آن می توان بر حسب تعداد ساکنین از آب و خاک، نور آفتاب و فضا برای تولید بخشی از نیازمندی های خوراکی کوشید.  تنسنتسنت سنمیت سمنیتمنستسمنیتب سنمبت سمبنت سبمسنت بسمنت بسمنت بسبمنت س

● زندگی در شهر بدون خودرو را تشویق می کند: طراحی ساختمان باید به صورتی باشد که به ایجاد محله هایی کمک کند که بتوان در آنها پیاده رفت و آمد کرد و مایحتاج روزانه را بدون نیاز به خودرو تهیه نمود.  سمبنت سبمسنت بسمنت بسمنت بسبمنت س

● بی نیاز از آب های زیرزمینی است: در مناطقی که دارای بارندگی کافی است، 100 درصد آب مورد استفاده ساکنین باید از محلِ استحصال آب بارندگی تامین شود. در ساختمان های زنده، ساکنین قادرند پساب های ساختمان را با استفاده از فناوری های مناسب در محل تصفیه و مجددا مورد استفاده قرار گیرد. تتبنستنیتنتسین تس ینت سنیت سنیتتتنتینس نتست سنتستسن تسنت ینت سینت سینت

● بی نیاز از شبکه برق است: مطلوب است که 100 درصد برق مورد نیاز ساختمان با استفاده از فناوری های مناسبِ در محل تولید شود.  بنسنتسنیت نسیت نستی نستی نستی نستی نست ینست ینتس نیت سنیت سنی

● دارای تهویه و نور طبیعی است: تمامی فضاها باید مجهز به پنجره و نورگیر باشد به طوری که بتوان با باز و بسته کردن آنها دسترسی به هوای آزاد و نور طبیعی را کنترل کرد.  بتست سنتنس تنست نست نست نست ینست ینست ینست ینست ینست ینت سینست ینت سینت سنی تنست ینست ی

● از مصالحِ حاوی مواد شیمیایی استفاده نمی کند: استفاده از مصالح ساختمانی حاویِ جیوه، سرب، پی وی سی و دیگر موادی که برای سلامتی محیط و جامعه زیانبار شناخته شده است در ساختمان های زنده ممنوع است.  ب تس تسن تن سیت نست ینستی نستی نتس ینست ینست نیت سنیت نسیت نس یت 

● با مصالح و نیروی انسانیِ بومی ساخته می شود: مصالح و نیروی انسانی مورد نیاز ساخت و ساز ساختمان های زنده از منطقه تامین می شود تا فعالیت های ساختمانی موجب رونق اقتصاد محلی و منطقه ای گردد.  بتست نست نستی نست ینست ینتس نیت سنیت سنیت سنتی سنتی نست ینتس ینت سنیت سنیت سنیت

● از طراحی و مهندسی با محوریت مقیاس انسانی بهره مند است: طراحی و مهندسیِ معاصر در معماری و شهرسازی موجب به وجود آمدن فضاهایی شده که اساسا خودرو محور و به ضرورت تعامل انسانی بی توجه است. در مجتمع های آپارتمانیِ امروز، همسایگان غالبا یکدیگر را نمی شناسند و نسبت به تعامل با یکدیگر بی میل اند. یکی از دلایل این نقیصه بی سابقه اجتماعی این است که طبقه همکف، یعنی جایی که بیشترین احتمال برای تعامل اجتماعی بین همسایگان متصور است، به پارک خودرو اختصاص یافته است. ساختمان های زنده بر اساس مقیاس انسانی و نیاز انسان ها به تعامل اجتماعی طراحی می شوند و این اولویت موجب به وجود آمدن فضاهایِ داخلیِ صمیمی تر در اینگونه بناها می گردد. ب بی یبی   تبتسنتسنتس نتس نبت سنبت سنبتس نبت سنبت سبنتس نبست بنس تبن

● زیبا و الهام بخش است: ساختمان زنده باید زیبا باشد تا برای ساکنین آن روح افزا و لذت بخش باشد. تمامی بخش های ساختمان باید منعکس کننده فرهنگ ساکنین و متناسب با فعالیت هایی باشد که برای آن فضاها در نظر گرفته شده است. تیتسنتنسی نست ینست ینست نست ینت سنیت نسیت نست ینست ینتس ینت سنی تسنیت سنت

 با تلاش آقای مک لنان و همکاران وی در انیستیتو بین المللیِ ساختمان های زنده، حرکتِ فکری و حرفه ایِ مرتبط با ساختمان های زنده توانسته است بر چگونگی اعمال مقررات ملی ساختمانی تاثیر گذار باشد. در پاسخ به تلاش های این انیستیتو، تعداد روبه رشدی از شهرهای آمریکا و کانادا موافقت کرده اند که برای تسهیل بنایِ این ساختمان های ارزنده از اِعمالِ مقررات بازدارنده صرفنظر کنند تا فرصت برای ساختن نمونه های بیشتری از آنها فراهم شود. برخی از شهرها خود اقدام به انجام تحقیقاتِ علمیِ پشتیبان کرده اند تا به مقررات بازدارندۀ خود پی ببرند. برای مثال نمونه ای از اینگونه پژوهش که به سفارش شهر ونکوور در شهرستان کلارکِ ایالت واشنگتن آمریکا انجام شده در این گزارش قابل مطالعه است. چندی پس از انجام این پژوهش، شهرستان کلارک رسما اعلام کرد که عدم رعایت مقررات بازدارنده در مقررات ملی ساختمان در ارتباط با ساخت و ساز ساختمان های زنده در این شهرستان بلامانع است. اطلاعات بیشتر در این باره در این سایت آمده است. سنبنمسنمن سمینمسینبتستنسیت نتس نتنستی نمسین مسنی مس نیمن سیمن سمی نسمین ایت   

آقای جیسن مک لنان، 38 سال دارد و پدر 4 فرزند است. به لحاظ تلاش های او در ترویج ساختمان های زنده و خانه های کوچک، وی از صاحب نفوذ ترین شخصیت های حرفه معماری در جهان محسوب می شود چون نظرات وی با شرایطی که به لحاظ گرانی منابع سوخت فسیلی و تغییرات آب و هوایی در جهانِ امروز و فردا حکمفرماست منطبق تر است. به نقل از یکی از مقالات حرفه ایِ وی، آنچه او در قلمرو حرفه ای خود تبلیغ می کند مستقیما برگرفته از تجارب شخصی و خانوادگی اوست. ادامه زندگی در یک خانه معمولی با 4 فرزند در شرایطی که هر روز بر هزینه ها افزوده می شود غیرعملی است و زندگی در یک خانه زنده می تواند خانواده های کوچک و بزرگ را در رویارویی با هزینه های آینده آماده کند. تبسنت سنیتنسی نستینست نسیت نس یتنست ینست ینست ن سنستسنت سیتنسیت نستی

برای اطلاع بیشتر در مورد دستاوردهای حرفه ای این معمار مبتکر و عضویت وی در سازمان های حرفه ای به این سایت مراجعه نمایید. تبنست ستنی سنیت نسیت نست ینست ینتس ینت سنیت سنیت نس تینستی

منابع

- Small Homes: A New Vogue for Little Living. Economist. Feb. 19, 2009. (accessed 24 April 2013)

- Shay Salomon. Little House on a Small Planet. Guilford, CT: Lyons Press, 2006.

- Sarah Susanka. The Not So Big Life: Making room for what really matters. New York: Random House, 2007.

- Sarah Susanka. The Not So Big House: A Blueprint for the Way We Really Live. Newtown: CT: Taunton Press, 1998.

- Al Heavens. Smaller Could be the Answer to a Lot of Issues. Realty Times, June 14, 2007. (accessed 24 April 2013)