اادر خدمت اصلاح الگوی مصرف

 
 

سایت اطلاع رسانی اسفندیار عباسی

  دریافت قلم فارسی (فونت) مناسب  

صفحه اصلی    معرفی سایت    تازه های سایت    همکاری با سایت   درباره اسفندیار عباسی    تماس با ما

مقاله ها و پیوندها:    بخش اول - آلودگی اطلاعاتی    بخش دوم - توسعه محلی 

خدمات پشتیبانی پژوهش            خدمات پشتیبانی نشر             خدمات پشتیبانی توسعه محلی

 برای پژوهشگران          برای اولیا و مربیان           برای برنامه ریزی و سیاستگذاری       

    ا مقاله ها و پیوندها - توسعه محلی و اصلاح الگوی مصرف ا

 

مقدمه

نمونه های موفق توسعه محلی

فناوری های مناسب

اااااااااا- آب

اااااااااا- غذا

اااااااااا- انرژی

اااااااااااااااااااااابهینه سازی مصرف

 ااااااااااااااااااااامتنوع سازی منابع

 اااااااااااااااااااااامحلی سازی تولید

 اااااااااااااااااااااافرهنگ آموزی

اااااااااا- ضایعات

اااااااااا- حمل و نقل

اااااااااا- ساخت و ساز

اقتصاد

جهانبینی و فرهنگ

جامعه سازی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نسبت بین انرژی تولید شده به انرژی مصرف شده در تامین منابع مختلف انرژی (ای آر او آی) بتینتتنتنتاتتسینت سنت سنیتسنیت سنیتسنیت نسیتنسیت

نمای بزرگتر

صرفه اقتصادیِ منابع گوناگونِ انرژی را با اندازه گیری نسبتِ بین مقدار انرژی به دست آمده به مقدار انرژی سرمایه گذاری شده در فرآیند تولیدِ آن انرژی محاسبه می کنند. نمودار بالا به بیننده مجال مقایسه این نسبت را برای چندین منبعِ انرژی می دهد. همانطور که در این نمودار دیده می شود، زمانی برای تولید 100 بشکه نفت خام، معادل 1 بشکه نفت، انرژی مصرف می شد. اما این نسبت هم اکنون به کمتر از 15 به یک رسیده است. بتس نتسن سنی تنسیتنس ینس ینستینس ینستینس ینس

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فناوری های مناسب برای تامین و بهینه سازی مصرف انرژی

متنوع سازی منابع انرژی

پایان وابستگی به خودرو

مدیریت انتقال حرارت

استفاده عالمانه از مجموعه ای از انرژی ها

بنا به تعریف، انرژی یعنی توان انجام کار. و متنوع سازی انرژی یعنی افزودن به گزینه های منابع انرژی برای انجام کار. وجه مشترک عصر ما با دوران گذشته این است که جوامع در طول تاریخ همواره نیاز به انجام کار داشته اند و لذا انواع مختلف انرژی، از جمله انرژی حرارتی، مکانیکی، شیمیایی و غیره همیشه از ملزومات زندگی بوده و هست. اما آنچه زمان ما را از قرون گذشته متمایز کرده و مسایل بی سابقه ای در ارتباط با انرژی در اقتصاد و محیط زیست به وجود آورده این است که منابع انرژی مورد استفادۀ ما در دو سده اخیر عمدتا به سوخت های فسیلی، یعنی نفت خام، گاز طبیعی و زغال سنگ، محدود گردیده است.  تبنستنس نتس ینست ینت سین تسنیت نسیت نسیت نست یست نیت سنیت نسی

حتی تولید برق به عنوان یکی از منابع پرمصرف انرژیِ امروز بدون استفادۀ مستقیم و غیرمستقیم از سوخت های فسیلی متصور نبود. در دوره معاصر، ارزانی سوخت های فسیلی موجب شد که انتخابِ منبع انرژیِ مورد نیاز برای جمیع انواع کار در جوامع عمدتا سلیقه ای و دلبخواه شود. اما در دو سه دهۀ اخیر، با گران شدن نفت و بروز تغییرات آب و هوایی و تبعات نامطلوبِ اقتصادی و زیست محیطی این دو، شاهدیم که به تدریج استفاده سلیقه ای از انرژی جای خود را به استفادۀ عالمانه از مجموعه ای متنوع تر از منابعِ انرژی، با احتسابِ دقیق هزینه های اقتصادی و زیست محیطی هر یک، می دهد. بشر امروز آموخته است که چگونه برای مثلا انرژی حرارتی (نوعی از انرژی) به منبع اصلی آن در طبیعت، یعنی آفتاب، متکی باشد و از منابع واسطه چون سوخت فسیلی یا برق بی نیاز شود. ت بتسنتسنتی سنتی نست ینت سیسینتسبتسنتین سنتی نستینست ینتس نیت سیت

مثال های فراوانی در عصر حاضر از انتخاب سلیقه ای منبع انرژی وجود دارد. یکی از مصادیق بارز این رویکرد، استفاده از سوخت فسیلی در راندن خودرو شخصی برای حمل و نقل به جای استفاده از نیروی عضلانی برای پیاده روی و دوچرخه سواری است. مثال دیگر، استفاده از نفت، گاز طبیعی یا برق به جای انرژیِ حرارتیِ خورشید برای گرم کردن آب جهت شست و شو و استحمام است. همچنین، اگر چه مدت هاست که فناوری تولید برق از انرژی آفتاب و باد در اختیار بشر قرار گرفته است، به علت ارزانی سوخت فسیلی، انگیزه چندانی برای تولید محلی انرژی نداشته ایم و به تولید و استفاده از برق نیروگاهی که با اتلاف انرژی گزاف همراه است بسنده کرده ایم. همچنین می بینیم که ارزانی سوخت های فسیلی ما را از اهمیت عایقکاری در ساخت و ساز که از ویژگی های طراحی و مصالح بومی قرون گذشته بوده غافل کرده و به وسایل گرمایشی و سرمایشیِ پرمصرف، دلخوش و متکی ساخته است. بت سن سنتس سین

از زمان تولید و توزیع انبوه نفت خام در اواسط قرن نوزدهم به این سو، ثروت عظیمی که از این راه به دست آمده در تحقیقات و توسعه انواع فناوری های عصر حاضر نقشی تعیین کننده داشته به نحوی که مصرف کنندگان را به سوی انتخاب هر چه گسترده ترِ منابع نفتی، گازی و برق به عنوان انرژی های «مترقی» و «امروزی» سوق داده است. شاید در حال حاضر، با توجه به رفاهی که این فناوری ها برای توده های میلیونی مردم مهیا کرده است، کاهش اتکای جوامع به این منابع غیر ممکن به نظر آید. اما واقعیت این است که با گران تر شدن سوخت های فسیلی و برق، جوامع بشری چاره ای جز نوآوری برای اختراع فناوری های مناسب و ابداع روش های کارآمد به منظور بهره گیری بیشتر از دیگر منابع انرژی (عضلانی، خورشیدی، بادی و غیره) ندارند. ینتسن تنیست نستی نتسی نتس ینتیس نتس ینتسین سینت سینت نیس نس یتنست ین

از سوی دیگر، تغییرات آب و هواییِ ناشی از انتشار و انباشت گازهای آلایندۀ سوخت های فسیلی، موجب بروز بلایای طبیعی، با تواتر و شدت بیشتر، در اقصی نقاط دنیا شده است. نقطه ای در دنیا نیست که در معرض این بلایا قرار نگرفته باشد. فقط نوع آن، بسته به اقلیم و دیگر شرایط جغرافیایی و زمین شناختی، فرق می کند: در یک محل به صورت گردباد، در جای دیگر به صورت سیل و در جای دیگر به شکل پدیده گرد و غبار و زلزله، این بلایا هزینه های سهمگینی را بر ملت ها و دولت ها تحمیل کرده است. پس هم از منظر اقتصادی و هم از لحاظ زیست محیطی، استفاده سلیقه ای از منابع انرژی ادامه دادنی نیست و به مصلحت جوامع بشری نمی باشد.  تبتنتس نت سنیت نست ینست ینتس ینت سینت سینت سنیت سنت ینست ینست ینت

آنچه اخیرا بیش از هر آگاهیِ دیگری زنگ پایانِ استفاده سلیقه ای از منابع انرژی را به صدا در آورده است، مطالعات مرتبط با افزایش هزینه های اکتشاف و استخراج نفت و نتیجتا افزایش هزینه تولید برق از منابع فسیلی است. پژوهشگرانِ مستقل در حوزه انرژی بیش از پیش متوجه شده اند که مقدار انرژی لازم برای تولید هر واحد انرژی تولید شده رو به فزونی است. تامین هر یک از منابع انرژی در جامعه، خود مستلزم هزینه کردِ مقداری انرژی است. یعنی حتی اگر ملاحظات و مقتضیات زیست محیطی کره زمین کاملا نادیده گرفته شود، از نظر اقتصادی قابل توجیه نیست که استفاده از منبعی از انرژی را ادامه دهیم که بیش از اینکه به جامعه انرژی برساند از آن انرژی بگیرد. کارشناسان، به نسبت بین این دو مقدار انرژی با حروف اختصاری «ای آر او آی» اشاره می کنند. حاصل تفریق این دو را نیز «انرژی خالص» نامیده اند. در حاشیه این صفحه، نموداری از این نسبت ها برای نفت خام و دیگر منابع انرژی به منظور بررسی قیاسی فراهم شده است. هر چه به انتهای تحتانی این نمودار نزدیک می شویم، تولید انرژی توجیه اقتصادی کمتری پیدا می کند. با گذشت زمان و بالارفتن هزینۀ اکتشاف و استخراج نفت و گاز طبیعی، هزینه های مرتبط با تولید انواع انرژی از این منابع فسیلی رو به افزایشِ خواهد بود به میزانی که بیش از پیش تاثیری بازدارنده بر اقتصاد ملی کشورها خواهد داشت. کما اینکه امروزه کارشناسان امور اقتصادی، بحران اقتصادی آمریکای شمالی و اروپا را صراحتا ناشی از گرانی فزاینده سوخت های فسیلی و اتکای وسیع و عمیق این جوامع صنعتی به این منابع می دانند.  بتستنتبتنستینس ینتسی ستی نتس ینستین سنیتس نیت سنیت س

تعجب آور نیست که پیشاپیش تلاش برای ابداع فناوری ها و راهکارهای مناسب به منظور کاستن اتکای جوامع به منابع فسیلی در جهان به جدّ آغاز شده است. با بهره گیری از طیف وسیعتری از منابع انرژی، که بسیاری از آنها در طبیعت به طور رایگان یا به مراتب ارزانتر از سوخت های فسیلی، یافت می شود، این فناوری ها و راهکارها توانسته اند انواع مختلف انرژی، مثل انرژی مکانیکی (برای حمل و نقل)، انرژی حرارتی (برای آشپزی، گرم کردن آب و فضاهایِ داخلیِ سازه ها) و برق را با هزینه ای بسیار کمتر، از لحاظ اقتصادی و زیست محیطی، در اختیار جوامع قرار دهند. بی شک، به لحاظ نیاز رو به رشد جامعه جهانی به اینگونه فناوری ها در آینده، جوامعی که هم اکنون در اختراع و تولید انبوه اینگونه کالاها پیشگام اند از موقعیت اقتصادی و زیست محیطی برتری در آینده برخوردار خواهند بود. ساخت این کالاها اشتغالزا و درآمدزاست ضمن اینکه استفاده از آنها از انتشار گازهای آلاینده می کاهد.  نبتنتیتیت سنت ینست ینست ینست

ین ینستی نتس نیت سنیت نست ینس

پایان وابستگی به خودرو

در عصر ما دوچرخه پیشرفته ترین وسیله نقلیه محسوب می شود کما اینکه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان مثل پاریس، برلین، توکیو، بارسلون، مونیخ و مونترال اقدامات ویژه ای برای تسهیل تردد دوچرخه در سطح شهر اجرا کرده اند. در زیر اطلاعات بیشتری در مورد جزییات این اقدامات و ملزوماتِ اجرایی مرتبط، جهت بهره برداری در برنامه ریزی و سیاستگذاری شهری در ایران آمده است. اما ابتدا لازم است که نکاتی در مورد دلایل برگزیدن دوچرخه به عنوان گزینه ای پیشرفته توسط شهروندان و مسئولین این شهرها و صدها شهر دیگر در جهان مطرح شود. پرداختن به این نکات روشن می کند که چرا استفاده از دوچرخه در حمل و نقل شهری به مراتب معقول تر از بهره گیری از خودرو شخصی و موتور سیکلت، حتی از نوع الکتریکی آنها، است. بیشتر بخوانید  تنتسنت نستی نستی نست بنسیت بسنت یبنستی بنست بنست بتنسینت سینتب

 

ت نمای بزرگتر

مدیریت انتقال حرارت

چگونگیِ انتقال حرارت از محیطی به محیط دیگر از معلومات علم فیزیک در مباحث مرتبط با انرژی است. با استفاده از این دانش می توان از دو منظرِ بهینه سازی مصرف انرژی و متنوع سازی منابع انرژی به دستاوردهای قابل توجهی دست یافت چرا که از این راه هم نیاز به انرژی در خنک کردن محیط ها کاهش می یابد و هم با بهره گیری از یکی از منابع بزرگ و رایگانِ انرژی در طبیعت، یعنی نور خورشید و حرارت آن، اسباب ایجاد سایه و تلطیف و پاکیزگی هوا (یعنی رشد انبوه گیاهان و تبخیر و تعرق ناشی از فضای سبز) به وجود می آید. لذا تعجب آور نیست که با گرانتر شدن منابع سوخت فسیلی و ضرورتِ جدیِ مقابله با گازهای آلاینده در جو، توجه نواندیشان در حوزه شهرسازی و معماری به این موضوع جلب شده است. لازم به ذکر است که بهره گیری هوشمندانه از مدیریت انتقال حرارت اگر چه آگاهی جدیدی برای شهرسازان و معماران غربی محسوب می شود، پیشینه آن در کشور ما از دیرباز وجود داشته است. بیشتر بخوانیدتبتسن سنیت نسی نسی نس ینستی نس ینس ینتس ینتس ینت سنی تسنی سنیت سنتی

 

استفاده عالمانه از مجموعه ای از انرژی ها

با محدودیت هایی که گرانی سوخت های فسیلی به وجود آورده است، اندیشمندان جهان در تکاپوی یافتن راه حل های ابتکاری برای کاستن از اتکای بشر در منزل، شهر و روستا به این منابعِ انرژیِ آلاینده بوده اند. نتیجه تلاش این فعالان در عرصۀ انرژی نشان می دهد که می توان با توجه به نوعِ انرژیِ مورد نیاز (حرارتی، مکانیکی، الکتریکی و غیره)، فناوری مناسبی که قادر به بهره گیری مستقیم از انرژی های طبیعی و تجدید پذیر باشد را به وجود آورد و آن را در سطحی وسیع تولید و ترویج کرد. معرفی این فناوری های مناسب در جامعه دارای ابعاد گوناگون از لحاظ فنی و اقتصادی است. با مطالعه این ابعاد و آشنایی بیشتر با فناوری های مذکور می توان برای پژوهش و توسعه، تولید انبوه و ترویج این فناوری ها که جامعه را به سوی خودکفایی و خوداتکایی بیشتر سوق می دهد برنامه ریزی کرد. از این منظر، تجارب مهندسین و طراحان ساکن در دهکده سالمی به نام اورُویل قابل توجه است. این مهندسین و طراحان با استقبالِ دولت هند از اقصی نقاط دنیا  به این جامعه سالم در جنوب هندوستان آمده اند تا با همکاری و همفکری در مسیر توسعه علم و فناوری های مناسب برای عصر جدید بکوشند. بیشتر بخوانید   تبسنت سنتنسیت نسیت نستی نستی نتسینت سینت سنیت نسیت نستی نست ین

 
 
 
آرم و طراحی سایت، حمیرا شریفی 2008 ©آ